Ο χρυσός, το πολυτιμότερο μέταλλο στην ιστορία της ανθρωπότητας, έχει διατηρήσει την αίγλη του ανά τους αιώνες. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανάγκη των μεγαλύτερων κρατών του κόσμου να ενισχύσουν τις οικονομίες τους εκτόξευσε την αξία του. Σήμερα, τα αποθέματα χρυσού που έχει στην κατοχή της κάθε χώρα και ο ρυθμός με τον οποίο τα διατηρεί ή τα αυξάνει είναι ταυτόχρονα ένδειξη ισχύος αλλά μαρτυρά και την επιρροή των γεωπολιτικών/οικονομικών εξελίξεων. Στο άρθρο αυτό παραθέτουμε στοιχεία του World Gold Council σχετικά με τα αποθέματα χρυσού των ισχυρότερων κρατών του κόσμου. Επίσης, εξηγούμε τους παράγοντες που οδηγούν τις κεντρικές τράπεζες να γεμίζουν με χρυσό τα θησαυροφυλάκιά τους.
Επένδυση σε χρυσό σε περιόδους γεωπολιτικής αστάθειας
Όπως προαναφέρθηκε, ο χρυσός ελκύει τις ισχυρότερες οικονομίες και λειτουργεί ως επενδυτικό όχημα σε περιόδους γεωπολιτικής αστάθειας όπως αυτή που διανύουμε. Είναι χαρακτηριστικό πως η ζήτηση για το πολύτιμο μέταλλο εκτινάχθηκε στα ύψη τον περασμένο χρόνο (2022), ως απότοκο του πολέμου στην Ουκρανία και των επακόλουθων εξελίξεων. Σύμφωνα με το Word Gold Council, η ετήσια ζήτηση χρυσού αυξήθηκε κατά 18% πέρυσι σε 4.741 τόνους, τη μεγαλύτερη ποσότητα από το 2011. Η αύξηση αυτή επήλθε λόγω του υψηλού επιπέδου στις αγορές των κεντρικών τραπεζών.
Ισχυρές οικονομίες – μεγάλα αποθέματα χρυσού
Σύμφωνα με τα στοιχεία του World Gold Council, σε ό,τι αφορά το πρώτο τρίμηνο του 2023 οι Η.Π.Α. βρίσκονται στην πρώτη θέση παγκοσμίως κατέχοντας 8.133,46 μετρικούς τόνους χρυσού. Στη δεύτερη θέση ακολουθεί η Γερμανία με 3.354,89 μετρικούς τόνους χρυσού, ενώ η πρώτη τριάδα κλείνει με την Ιταλία (2.451,84 μετρικοί τόνοι). Η λίστα των πρώτων δέκα χωρών σε αποθέματα χρυσού περιλαμβάνει ορισμένες από τις παραδοσιακά ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου. Η Γαλλία, η Ρωσία, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ελβετία επιλέγουν να γεμίζουν τα θησαυροφυλάκια των κεντρικών τραπεζών τους με χρυσό. O λόγος που αυτό συμβαίνει σχετίζεται αρχικά με την επιθυμία των συγκεκριμένων κρατών να έχουν κυρίαρχο ρόλο στο “παιχνίδι” της παγκόσμιας ηγεμονίας. Ωστόσο, υπάρχουν και αναπτυγμένες οικονομικά χώρες – όπως η Νορβηγία – που δεν διαθέτουν παρά λίγα κιλά χρυσού ως απόθεμα στις κεντρικές τους τράπεζες.
Ο χρυσός ελκύει τις κεντρικές τράπεζες
Είναι γεγονός πως οι κεντρικές τράπεζες των κρατών με τη μεγαλύτερη οικονομική ισχύ στον πλανήτη αυξάνουν διαρκώς τα αποθέματα χρυσού που βρίσκονται στην κατοχή τους. Εξάλλου, είναι αδιαμφισβήτητη η κεφαλαιακή προστασία που παρέχει ο χρυσός σε περιπτώσεις οικονομικής αβεβαιότητας, πολέμου και γεωπολιτικής αστάθειας. Όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο μας στην ORAGOLD, η κατάργηση του συστήματος σταθερών ισοτιμιών “Bretton Woods” έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εκτόξευση της αξίας του πολύτιμου μετάλλου. Σύμφωνα με την Καθημερινή, οι κεντρικές τράπεζες αύξησαν συνολικά τα αποθέματά τους κατά 16% σε μηνιαία βάση ή κατά 31 τόνους τον Ιανουάριο. Επιπλέον, παρατηρείται σε διεθνές επίπεδο η τάση “επαναπατρισμού” των αποθεμάτων χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες. Συγκεκριμένα, δημοσκόπηση της Invesco για το 2022 έδειξε ότι 68% των κεντρικών τραπεζών προτίμησαν να διατηρήσουν σε τοπικό επίπεδο μέρος των αποθεμάτων χρυσού που κατέχουν. Το 2020, το ίδιο ποσοστό άγγιζε το 50%.
Το “κοινό αποθεματικό” της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
Σε ό,τι αφορά το κοινό νόμισμα (ευρώ) της πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών κρατών, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει στην κατοχή της συναλλαγματικά διαθέσιμα (μέρος των οποίων και ο χρυσός) ώστε να προχωρήσει σε πράξεις συναλλάγματος αν αυτί κριθεί αναγκαίο. Στο πλαίσιο της ομαλής λειτουργίας της, όλες οι χώρες που έχουν συμφωνήσει στη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όπως η Ελλάδα, έχουν συμβάλλει στο κοινό αποθεματικό της ΕΚΤ που σήμερα όσον αφορά τα διαθέσιμα σε χρυσό είναι 504 τόνοι. Για την Ελλάδα, οι 114,3 τόνοι χρυσού (πρώτο τρίμηνο 2023) είναι πέραν της συμβολής της στο συνολικό αποθεματικό της ΕΚΤ όπως και του ΔΝΤ του οποίου το συνολικό αποθεματικό είναι 2.814 τόνοι χρυσού.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Σύμφωνα με το World Gold Council καθώς και το tradingeconomics.com, τα αποθέματα χρυσού στην Ελλάδα βρίσκονται σταθερά σε ανοδική τροχιά. Το γράφημα που παραθέτουμε αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου τριμήνου του 2023, η Ελλάδα κατέχει 114,3 τόνους χρυσού. Ο αριθμός αυτός την κατατάσσει 16η μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Βρίσκεται κάτω από τη Σουηδία και πάνω από χώρες όπως η Δανία, η Φινλανδία, η Ρουμανία. Είναι χαρακτηριστικό πως από την ένταξη της χώρας στο ευρώ (2002) μέχρι σήμερα, η αξία του χρυσού έχει εξαπλασιαστεί. Επίσης, στο ίδιο διάστημα η ποσότητά του έχει αυξηθεί κατά 8 τόνους (ποσοστό 5,6%). Μάλιστα, το γεγονός ότι η τιμή του πολύτιμου, άφθαρτου μετάλλου παρουσιάζει ανοδική πορεία σε συνδυασμό με την αύξηση των αποθεμάτων χρυσού της χώρας διαμόρφωσε την αποτίμηση του χρυσού της Ελλάδας στα 8,7 δισ. ευρώ στις αρχές του 2022. Καθοριστικό ρόλο στην αύξηση των αποθεμάτων έπαιξαν οι αγορές χρυσών λιρών και νομισμάτων από την Τράπεζα της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, το 2021 αγόρασε 39.057 λίρες περισσότερες από εκείνες που η ίδια πούλησε στο κοινό.
